گشتی در ناکجا آباد سنندج!
مصاحبه دکتر کیومرث ایراندوست مدیر قطب علمی بازآفرینی و بهسازی شهری با ایسنا در مورد چرایی شکل گیری محله نایسر
گشتی در ناکجا آباد سنندج!
نه کوچه دارد، نه خیابان، نه آب درست و حسابی، خیلی از اوقات هم قطعی برق داریم؛ خانه های اینجا فقط نوعی سرپناه هستند و هیچ اصولی برای ساختن آن ها وجود نداشته و بچه های ما به جای تفریح در فضای سبز مشغول جمع کردن اسباب بازی میان زباله ها هستند.
نایسر روستایی کوچک در ۵ کیلومتری سنندج بود که زیبایی باغ ها و مزه لذیذ میوه هایش شهره خاص و عام بود.در چند سال گذشته به تدریج بسیاری از روستاییان استان و حتی استان های همجوار به سنندج رفتند اما چون توانایی خرید زمین در شهر را نداشتند به حاشیه شهر و نایسر پناه بردند.
همزمان با افزایش تقاضا برای زمین در حاشیه شهر،دلالان مسکن به نایسر رفته،زمین های کشاورزی را با مبلغی ناچیز از صاحبان آنها خریده و بصورت غیرقانونی در قطعه های کوچک به صورت قولنامه ای به روستاییان می فروختند.به گفته کارشناسان دلیل ایجاد سکونتگاهی چون نایسر،مشکلات توسعه ای و اقتصادی کشور در چند دهه گذشته بوده که نشانگر گسترده شدن فقر در میان مردم است.
هلال فقر در حاشیه شهر سنندج با ایجاد سکونت‌گاه‌هایی چون ننله،آساوله، دوشان، قار، حسن آباد، تقتقان، فرجه، قشلاق،عباس آباد،کانی کوزله، نایسر و چندین محله دیگر گسترش چشمگیری یافته که نیازمند برنامه ریزی همه جانبه در سطوح ملی،میانی و محلی برای این موضوع است.
اکنون نایسر با جمعیت ۸۰ هزار نفری بزرگترین سکونتگاه غیر رسمی استان کردستان بوده و با چالش‌های زیادی دست به گریبان است که ایجاد شهرداری در آن به عنوان ناحیه منفصل شهری نیز نتوانسته مرهمی بر دردهای آن باشد.
واقعیت این است که سنندج مرکز استان با جمعیت نیم میلیون نفری به روستایی بزرگ تبدیل شده و مناطق حومه و حاشیه شهر آن فاقد کمترین امکانات شهری و درآمدی برای سکنه هستند که همین موضوع می تواند در شرایط بحرانی اقتصاد کشور به جرقه ای برای ناآرامی بینجامد به طوری که طبق جدیدترین برآوردها ۵۵ درصد جمعیت شهر در مناطق حاشیه ساکنند.
نگارنده بر این باور است تمرکز قدرت و ثروت در مرکز کشور و همچنین بیکاری گسترده و نداشتن درآمد در اکثر مناطق روستایی منجر به مهاجرت گسترده روستاییان به حاشیه شهرها شده که متأسفانه افق روشنی در دولت های گذشته برای حل این مشکل دیده نشده است.
امید است دولت کنونی با بهره گیری از کارشناسان حوزه مدیریت شهری و اقتصادی بتواند مشکلات کنونی را کاهش دهد.
برای تهیه گزارش راهی نایسر که یکی از سکونتگاه های غیر رسمی و حاشیه ای سنندج است، رفتم؛ در ورودی جاده پیاده و با اولین ماشینی که آمد سوار شدم و بعد از چند دقیقه در یکی از محلات (سر یکی از تقاطع ها) پیاده شدم. سرم را چرخاندم و بعد از وارسی مختصر، چند نفر مرد میانسال را ابتدای یکی از کوچه ها دیدم و به جمعشان رفتم و خود را معرفی کردم. مدتی مکث کردند، یکی از آنها گفت نایسر کلا مشکل است، مگر نمی بینی؟! مردی که موهای جو گندمی داشت گفت:«نه کوچه دارد، نه خیابان، نه آب درست و حسابی؛ خیلی از اوقات قطعی برق داریم، خانه های اینجا فقط نوعی سرپناه هستند و هیچ اصولی برای ساختن آن ها وجود نداشته و بچه های ما به جای تفریح در فضای سبز مشغول جمع کردن اسباب بازی میان زباله ها هستند.»
دیگری گفت که فاضلاب هایشان مشکل دارد و طبق اصول مهندسی درست نشده است و هیچکس به ما جواب نمی دهد.
مردی که بر روی صندلی نشسته بود از وضعیت بسیار بد زندگی و فقر شدید می گوید. حسن آقا در تأیید سخنان دوستش می گوید:«از هر ۱۰نفر، ۹نفر در فقر شدید به سر می‌برند»
آقایی که فروشنده کفش در دکه است از افت بی سابقه فروش خود می گوید و شاطری که بازنشسته شده از حقوق ناچیز بازنشستگیش گله می گند. خواستم با مردی که لباسهایی کهنه ولی تمیز پوشیده بود صحبت کنم که حسن آقا به من گفت وی از نظر ذهنی مشکل دارد و نزد برادرش زندگی می کند. احمد که ۱۳ سال قبل پیوند کلیه انجام داده آهی کشید و از بی پولی، بی کاری و گرانی داروهای خود گفت، با اینکه سنشان بین ۵۰ تا ۶۰ سال بود اما خیلی مسن تر به نظر می رسیدند.
نیاز به سرپناه عامل اصلی سکونت در نایسر
دکتر کیومرث ایراندوست، مدیر قطب علمی بازآفرینی و بهسازی شهری در گفت و گو با ایسنا در رابطه با چرایی شکل گیری نایسر اظهار کرد: نایسر و صدها سکونتکاه مشابه آن در کشور نشان دهده نیرو و تقاضا برای گونه ای از مسکن، وجود انگیزه، نوعی از سرمایه گذاری و نوعی از زندگی است که نظام برنامه ریزی شهری و مسکن و به طور کلی نظام اقتصادی پاسخی در قبال آن نداشته و برای بیشتر گروه های ساکن گزینه ای دیگر وجود ندارد.
وی افزود: انگیزه ساخت مسکن در مکان هایی مانند نایسر سنندج برای گروه های اجتماعی مختلف متفاوت است و جنبه های تامین سرپناه، اقتصادی و اجتماعی گوناگون دارد، برپایه مطالعات صورت گرفته، نایسر را ۱۰ گروه اصلی متفاوت اجتماعی و اقتصادی شناسایی و توسعه می دهند که انگیزه های متفاوت دارند.
وی اضافه کرد: انگیزه گروه اصلی و بیشتر افراد در سکونتگاه هایی مانند نایسر نیاز به سرپناه و مسکن است که نظام برنامه ریزی شهری و تامین مسکن برای آن پاسخی ندارد؛ دهک های اول، دوم و سوم درآمدی که بخش عمده ای از تهیدستان شهری هستند، نه درآمد و پولی برای خرید زمین رسمی، نه توان مالی هزینه های جانبی مسکن مانند جواز شهرداری و نظام مهندسی و نه توان پرداخت هزینه آماده سازی و انشعاب ها را دارند، بنابراین اسکان آنان برآمده از یک عقلانیت، حسابگری اقتصادی و تصمیمی منطقی است.
ایراندوست اعلام کرد: این افراد چاره ای جز خانه سازی در این مکان ها ندارند چرا که ابتدایی‌ترین نیاز آنها تأمین نشده است و این برآورده نشدن تقاضا، به رشد همچین مناطقی دامن می زند.
دانشیار گروه شهرسازی دانشگاه کردستان بیان کرد: علاوه بر نیازمندان به مسکن، گروه های دیگر هستند که انگیزه آنها به کژکارکردی نظام اقتصادی مربوط است. برای نمونه گروهی از سرمایه گذاران خرد هستند که با ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان پس انداز، در بخش رسمی قادر به انجام هیچ کاری نیستند، اما تجربه چند دهه گذشته نشان داده که خرید زمین غیررسمی و ساخت و فروش آن سرمایه گذاری مناسبی است.
در ادامه، از جمعشان جدا شدم و به آن طرف خیابان رفتم. پدری که خودش بیکار و بی درآمد بود از بیکاری پسر pvc کارش می نالید و گفت: پسرم در ماه دو روز بیشتر کار ندارد !!
پیرمردی که آنجا نشسته بود گفت که درآمدشان فقط پول یارانه است.علیرضا، جوان ۴۵ ساله که یک دختر دارد کارگر ساختمانی است و می گوید در ماه نهایتا ۱۰روز کار وجود دارد.
میوه فروش سرکوچه که در نایسر اجاره نشین است از کم درآمدی گله مند است و می‌گوید ماهانه ۴۰۰ هزار تومان کرایه و ۳۵ میلیون تومان ودیعه می دهد. سیگار فروشی که کنارش نشسته و چهار سر عائله دارد از نداشتن درآمد می گوید.
خانمی که مقداری پیاز خریده از کثیف بودن آب نایسر حرف زد و ادامه می دهد که همسرش در یکی از میادین سنندج سیگار می فروشد و روزانه ۵۰ هزار تومان درآمد دارد.
دیگری می گوید: شوهرش در همدان دستفروش است،هر روز ساعت ۵ صبح رفته و ۹ شب برمی گردد...وقتی از او می پرسم چرا در همینجا دستفروشی نمی کند از تعداد زیاد دستفروشان در سنندج گفت و ادامه داد: اینجا دستفروشی سودی ندارد، چون همه خیابان ها پر از دستفروش هستند...
خانم دیگری که خدیجه نام دارد می‌گوید:«به خدا از پس هزینه های زندگی بر نمی آییم...دیگر نمی توانیم مثل گذشته مواد غذایی تهیه کنیم....هیچ مسئولی جواب نمی دهد.ما از گرانی به ستوه آمده ایم ...به خدا پول خرید کتاب های دخترم که سال آخر دبیرستان است را ندارم...»
دیگری می گوید: مسئولان همگی حقوق و و پول دارند و هیچ اهمیتی برای قشر کارگر قائل نیستند و در ادامه از دو خانواده همسایه اش حرف زد که اجاره نشین هستند و حتی نان خشک برای خوردن ندارند و وقتی آنها را می بیند تمام بدبختی های خودش یادش میرود.
پیرمردی که صدای ما را شنیده، سراسیمه به سمتم می آید. می گوید دوتا از دخترانش هر کدام با داشتن دو تا بچه به علت بیکاری شوهرانشان طلاق گرفته اند و یکی از آنها در ازای خورد و خوراک، مشغول پرستاری از یک پیرزن است.
این مرد سالخورده با نا امیدی تمام به من می گوید که چطور می توانی این دردها را بشنوی و تحمل کنی؟؟ او می گوید که نوه اش به دلیل نداشتن گوشی، در کلاس های مدرسه شرکت نمی کند.
نایسر، تولید و محصول نظام برنامه ریزی اقتصادی است
به عقیده دکتر ایراندوست، نایسر سنندج نیز مانند سکونتگاه های پیرامون تهران از جمله اسلامشهر، شیرآباد زاهدان، ایسنی بندرعباس و یا دولت آباد کرمانشاه، محصول نظام برنامه ریزی در سطوح مختلف است.
این متخصص برنامه ریزی شهری ادامه داد: البته نایسر تفاوتهایی با دیگر سکونتگاه های غیررسمی و فقیرنشین شهری در شهرهای کشور دارد، در حالی که در بیشتر مناطق این نواحی تثبیت یافته اند، اما نایسر و دیگر سکونتگاه های غیررسمی سنندج هنوز به رشد خود ادامه می دهند.
سالها پیش در مورد نایسر هشدار داده شد
وی اضافه کرد: سال ها پیش و در ابتدای دهه هشتاد، همراه گروهی کارشناس طی بازدید از نایسر که هنوز روستایی اولیه بود و به این شهر چندهزار نفره تبدیل نشده بود، این روند توسعه پیش بینی شده و به شهرداری هشدار داده شد؛ اما برنامه های پبشگیری و ساماندهی کارا نیستند و شهرداری به تنهایی قادر به حل مشکلات نیست.
دو سه کوچه پایینتر، با حنیفه خانم که بانویی میانسال است، سر صحبت را باز کردم و از مشکلاتش پرسیدم؛ قبل از هر چیزی از گرانی می نالد و می گوید: در ایام کرونا به جای ارزان کردن اجناس، قیمت ها را چند برابر کرده اند.
حنیفه خانم اسم یکی از کوچه ها را می برد و از من می خواهد به آنجا بروم و بدبختی مردم را از نزدیک ببینم... وی می گوید خیلی ها را می شناسند که به علت گرانی وسایل مدرسه، بچه هایشان را به مدرسه نمی فرستند.
خانمی دیگر به جمع ما اضافه می شود. از زنی می گوید که شوهرش چند سال است تنهایش گذاشته و در جایی دیگر دوباره زن گرفته است !! اسم زنی را می برد که شوهرش ۷۰ درصد ریه اش را از دست داده و قادر به کارگری نیست؛ او از حمایت نکردن ارگان های دولتی گلایه می کرد.
وی با دست به مردی اشاره می کند که به علت نداشتن خانه، پنج روز در به در دنبال خانه می گردد.
برخی از شهروندان نایسری از نبود فضای سبز و محل بازی برای کودکان خود گلایه می کردند و می گفتند: بچه های ما مکانی برای تفریح ندارند و در میان نا امنی های کوچه و خیابان نا به سامان نایسر بازی می کنند.
می گفتند: نه می توان بچه ها را از بازی کردن محروم کرد و نه می توان آن ها را از دیدن و یادگرفتن برخی خلاف کاری ها و زشتی های این محلات مصون داشت.
عنوان حاشیه نشین و غیررسمی خود پیشداوری است
مدیر قطب علمی بازآفرینی و بهسازی شهری اظهار کرد: بیشتر گروه های اجتماعی ساکن در نایسر و ننله افراد شرافتمند، فعال و مفید، کارگران زحمتکش از جمله تعمیرکاران و خدمات رسان به شهر هستند. بنابراین این نگاه که جایی مثل نایسر به استان کردستان و شهر سنندج آسیب وارد می کند نوعی پیش داوری و کاملاً اشتباه است.
این محقق افزود: نگاه حاشیه ای و غیررسمی داشتن به نایسر درست نیست، آنان باید به مثابه شهروندانی نگریسته شوند و حق به شهر آنان به رسمیت شناخته شود. انگ زدن به این مناطق بار اجتماعی منفی را تقویت می کند، اگر به حاشیه رانده شدگی نمودار می شود، ناشی از نابرابری و نداشتن تعادل فضایی در توزیع خدمات، سیاست های آمرانه و نبود اقتصاد پویا برای ایجاد کار و اشتغال است که آسیب آن تنها محدود به محله تهیدستان نمی ماند و تهدیدی برای کل جامعه است.
برخی آسیب های اجتماعی در نایسر، از محلات مرفه نشین کمتر است
این استاد دانشگاه بیان کرد: از دید مدیران و برنامه ریزان این مکان ها مناسب نیستند در حالی که اکثر مشکلات این سکونتگاه ها ناشی از فقر و غیر رسمی بودن و روند شکل‌گیری آنهاست، فراموش نکنیم که نایسر برای بیشتر مردم ساکن در آن، سکونتگاهی خوب و دلخواه، محل زندگی آرام و کسب و کار و مکان شکل گیری سرمایه اجتماعی آنان است.
وی اضافه کرد: صرفاً بنا به میل مدیران و برنامه ریزان شهری نمی توان این مناطق را بد دانست حتی گاها عملکرد آنها از بسیاری از سکونتگاه های رسمی بهتر است.
عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان به سکونتگاه های غیررسمی اشاره کرد و گفت: زمانی که یک سکونتگاه غیررسمی شکل می گیرد، به دلیل غیررسمی بودن، نبود نظارت و اسکان گروه های آسیب پذیر، ممکن است به مکانی مناسب برای آسیب شود و انواع آسیب ها در آنجا متمرکز شود، اما در واقع ممکن است که برخی از آسیب های اجتماعی در آنجا از بسیاری محلات مرفه نشین کمتر باشد.
مفاسدی مثل اختلاس در نایسر شکل نمی گیرند!
ایراندوست تأکید کرد: در حوزه برنامه ریزی شهری اصطلاحی به نام فضاهای گم یا بی دفاع و جود دارند، که گرایش بزه و خلاف به این مکانها تعجب آور نیست. گذشته نشان داده گروه های خلافکار ، بزه کار، باندهای مواد مخدر و گروه های فساد به دنبال فضای غیررسمی هستند، این مشکلات ناشی از گروه اجتماعی مردمان نایسر نبست بلکه ناشی از شرایط آنجاست.
این متخصص برنامه ریزی شهری ادامه داد: در نتیجه این گروه ها به آنجا رفته، فعالیت خود را گسترش داده و از افراد آسیب پذیر سربازگیری می کنند. بنابراین در شرایط بیکاری، بدبختی، فقر و تهیدستی که بقای افراد چالش اصلی است، رفتن برخی به سوی کارهای غیرقانونی قابل پیش بینی است، اما بی گمان دامنه مشکلات و مفاسد در جایی مثل نایسر فراتر از دیگر مناطق شهر نیست. بنابراین این پیش داوری که در چنین محله هایی مفاسد و بزه بیشتری هست الزاماً درست نیست.
زیر سازی نایسر مشکل دارد
مردی که تازه به جمعمان پیوسته از بی آبی محله خود گلایه مند است. نادری، دیگر شهروند نایسر از کوچک بودن لوله های فاضلاب نایسر، مسدود شدن و شکستگی آن خبر داد و افزود : بارها به مسئولان شهری و استانی مراجعه کرده اما آنها فقط وعده داده و کارها را انجام نمی دهند.
وی ادامه داد: مشکل فقط فاضلاب نیست،آسفالت کوچه های نایسر هم بی کیفیت بوده و به علت نداشتن قیرکافی و زیرسازی مناسب تنها چندماه دوام دارند!
این شهروند با گلایه از مسئولان می گوید: هیچ مسئولی به فکر اشتغال جوانان نیست؛ پسرم به علت مشکلات مالی نتوانست درس بخواند و باکارکردن در بستنی فروشی روزانه ۵۰ هزارتومان درآمد دارد.
فردی دیگر از قطعی مکرر برق به مدت ۱۲ ساعت در شبانه روز در تابستان امسال گلایه می کرد و کیفیت آب را نیز افتضاح توصیف کرد.
این شهروند اضافه کرد: آب نایسر طعم و بو داشته و قابل خوردن نبوده اما مجبور به استفاده از آن هستیم.
احمد جوان ۳۰ ساله نایسری از بیکاری خود با وجود داشتن زن و بچه خردسال ناراحت بود و با صدایی محزون گفت: حتی کارگری هم پارتی بازی شده است.این روزها تا آشنا نداشته باشی شما را سرکار نمی برند.
تقاضا عامل اصلی گسترش نایسر است
دکتر ایراندوست در پاسخ به سوال ایسنا درباره اینکه، چرا مناطقی نظیر نایسر یکباره گسترش می یابند،گفت: تقاضا خود یک مسئله است و مادامی که تقاضای اقتصادی و اجتماعی برای این نوع مسکن وجود داشته باشد، این مناطق رشد می کنند؛ به عبارت دیگر گروه های فقیر و تهیدست شهری هستند که دولت، شهرداری و بخش بازار توان تأمین نیازهای آنها را ندارد، از سوی دیگر ناکارآمدی مدیریت فضا و فعالیت باندهای فعال زمین و مسکن این فرایند را تکمیل می کند. از ابتدای دهه ۸۰ با توجه به قرائن و شواهد در خرید و فروش و تقسیم زمین و ساخت مسکن باندهایی فعالیت داشته اند که در چنین سکونتگاه هایی رایج و معمولی است.
رشد جمعیت نایسر کمتر شده است
وی اضافه کرد: متأسفانه هنوز داده آماری دقیقی در مورد نایسر وجود ندارد، چنانچه آمار جمعیتی این منطقه در آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن حدود ۳۵ هزار نفر اعلام شده ولی شهرداری در ممیزی ها، جمعیت آن را تا بیش از ۶۰ هزار نفر اعلام کرده که این خود یک مشکل است، برآوردها نشان می دهد در حالی که هنوز جمعیت این ناحیه روبه رشد است، از شدت رشد آن کاسته شده است، اما این به معنی کاهش مشکلات نیست چه بسا مشکلات روبه افزایش باشد.
نایسر به مرحله تثبیت می رسد
مدیر قطب علمی بازآفرینی و بهسازی شهری تصریح کرد: این نوع سکونتگاه ها ابتدا و در دوره نخست شکل گیری و نوزادی رشد شتابانی دارند و با رسیدن به بلوغ و ثبات آرام آرام از رشد آنها کاسته می شود؛ دوره اولیه دوره التهاب، دگرگونی پرشتاب، جنب و جوش، خریدوفروش چندباره زمین، شکل گیری مسکن های شبانه، ساخت و ساز بی رویه است اما به تدریج به مرحله تثبیت می رسند.
وی ادامه داد: مرحله تثبیت، دوره درخواست خدمات است که ابتدا کمی و آرام آرام تقاضای کیفیت خدمات مطرح می شود؛ ابتدا وجود آب، برق، گاز و تلفن و کوچه و آسفالت تقاضای اصلی است و سپس در مرحله خدمات کیفی زیرساخت های شهری مانندحمل و نقل، سرانه های آموزشی، بهداشتی و درمانی در دستور کار ساکنان قرار می گیرد؛ این ادامه دارد تا دوره تثبیت که نیازهای اجتماعی و اقتصادی ظاهر می شود. کمااینکه محلاتی چون کانی کوزله، عباس آباد در شهر سنندج همین مراحل را طی کرده اند تا به تثبیت کنونی رسیده و به سکونتگاهی با هزاران نفر سکنه تبدیل شده اند.
نایسر، زورآباد نیست!
دانشیار گروه شهرسازی دانشگاه کردستان، اظهار کرد: نایسر برخلاف برخی سکونتگاه های غیررسمی، از راه غصبی و تصرف غیرقانونی شکل نگرفته و نمی توان اصطلاح زورآباد را به آن اطلاق کرد.
وی گفت: این اراضی در اصل خصوصی و کشاورزی بوده که پس از فروش آن را تفکیک کرده و از نظر عرفی مشکلی نداشته ولی غیررسمی است، بنابراین مشکلات حقوقی و قانونی زورآبادها و سکونتگاه های تصرفی در این محله دیده نمی شود.
از دامنه کوه بالا می روم، از علایم شهرداری مشخص است که اینجا خیابان است!!، نزد خانم میانسالی که جلوی خانه نشسته بود رفته و خود را معرفی کردم. از همه چیز دل پری داشت و گفت : همسرم دستش را هنگام کار از دست داده، آنها الان تحت پوشش کمیته امداد هستند و فقط از گرسنگی نمی میرند.
این بانوی نایسری افزود: هیچ نوع بیمه ای ندارند و او سال ها با پاک کردن راه پله های مردم به زندگی خود ادامه داده اما در حال حاضر به دلیل دیسک کمر توانایی این کار را هم از دست داده است.
عنوان حاشیه نشین و غیررسمی خود پیشداوری است
مدیر قطب علمی بازآفرینی و بهسازی شهری اظهار کرد: بیشتر گروه های اجتماعی ساکن در نایسر و ننله افراد شرافتمند، فعال و مفید، کارگران زحمتکش از جمله تعمیرکاران و خدمات رسان به شهر هستند. بنابراین این نگاه که جایی مثل نایسر به استان کردستان و شهر سنندج آسیب وارد می کند نوعی پیش داوری و کاملاً اشتباه است.
این محقق افزود: نگاه حاشیه ای و غیررسمی داشتن به نایسر درست نیست، آنان باید به مثابه شهروندانی نگریسته شوند و حق به شهر آنان به رسمیت شناخته شود. انگ زدن به این مناطق بار اجتماعی منفی را تقویت می کند، اگر به حاشیه رانده شدگی نمودار می شود، ناشی از نابرابری و نداشتن تعادل فضایی در توزیع خدمات، سیاست های آمرانه و نبود اقتصاد پویا برای ایجاد کار و اشتغال است که آسیب آن تنها محدود به محله تهیدستان نمی ماند و تهدیدی برای کل جامعه است.
دیدگاه نسل های اول، دوم و سوم نایسر با همدیگر تفاوت دارد
این مترجم و نویسنده ادامه داد: دیدگاه نسل های اول، دوم و سوم نایسر با همدیگر تفاوت دارد؛ نسل اول که از روستا آمده و نه برق، نه آب و نه مدرسه داشته آنجا را برای خود نعمتی بزرگ می داند، پس در این مکان تلاش و کار فراوانی انجام داده و خدمات بی شماری ارائه کرده است. سالها زندگی برای تهیدستان نسل اول پیشروی آرام و پیوسته و چشمگیری بود که اثرات آن در جنبه های مختلف زندگی آنان دیده می شد. اما نسل جدید در نایسر به دنیا آمده، در آنجا بزرگ شده و اکنون نابرابری عمیقی در داخل شهر می بیند.
ایراندوست بیان کرد : این نسل معمولاً از گذشته پدران بی خبر است و حتی در صورت باخبربودن، این گذشته برایش اهمیتی ندارد. مشاهده می کند که در فقر و نابرابری بزرگ می شود و حتی با یافتن برخی فرصت ها مانند آموزش و با داشتن مدرک، درس خواندن و با سعی و تلاش فراوان به دلیل انواع نابرابری و ناعدالتی به جایی نمی رسد. با خود می گوید که من «واقعا کسی نیستم» یعنی جامعه او را به عنوان «کس یا فرد» به حساب نمی آورد. این چالش بنیادین این محله ها و ساکنان آنهاست.
تا نظام اقتصادی فقر را بازتولید کند سکونتگاه فقبرنشین هم هست
وی تأکید کرد : نمی‌توان نسخه ای کلی برای ساماندهی و مدیریت مشکلات نایسر داشت، برای حل هر چالش باید ریشه و عوامل و ماهیت آن را شناخت، چون راه حل در خود آن نهفته است. این عوامل را می توان در سه سطح کلان، میانی و خرد دسته بندی کرد و بر اساس آن بصورت هماهنگ و در یک برنامه جامع در تمام سطوح اقدام کرد.
در بحث کلان، ناکارآمدی نظام اقتصادی به ویژه تورم بالا فقرزاست، به طوری که طبق جدیدترین پژوهش ها بین ۲۰ تا ۲۵ درصد به جمعیت فقرای شهری افزوده شده که این افراد برای سکونت به مکان هایی مثل نایسر خواهند رفت.
عضو هیئت علمی دانشکده معماری و هنر دانشگاه کردستان، تصریح کرد: تا زمانی که در سطح کلان تورم بالا بوده، همچنین سیاست های نابرابر و تمرکز گرا ادامه داشته باشد، شرایط به همین منوال خواهد بود، به عبارت دیگر تا زمانی که ساختار اقتصادی کلان فقرزا باشد فقر هم در مکان تجلی پیدا خواهد کرد.
وی اضافه کرد: در این زمینه ما نیازمند سیاست ها و برنامه های ساماندهی برای سکونتگاههای موجود و پیشگیری برای شکل گیری سکونتگاه های جدید هستیم. به همین منظور در دهه ۸۰ سند «سند ساماندهی و بهسازی سکونتگاه های غیررسمی» تدوین شد اما ارزیابی ها نشان می دهد این روند همچنان ادامه داشته است.
فقر در هرجا تهدیدی برای همه است
رییس دانشکده هنر و معماری دانشگاه کردستان اظهار کرد: عمیق شدن نابرابری‌ها و افزایش تبعیض و نبود سازوکارهای خارج شدن از وضعیت فعلی به نتایج خوبی نمی انجامد و امنیت شهری را دچار چالش خواهد کرد. نابرابری شهری، تبعیض،مشکلات آشکار و پنهان اقتصادی و تورم باعث ایجاد زمینه های نارضایتی می شود.
این متخصص حوزه برنامه ریزی شهری تصریح کرد: در شرایط تورمی کنونی، با تشدید فقروبیکاری درحالی که بسیاری از خانواده های قدیمی شهر نیز به سکونتگاه های فقیرنشین رانده می شوند بر انبوه این نیروی ناراضی افزوده می شود و این در بسیاری از شهرهای امروز پایداری شهر را دچار چالش ژرف کرده است.
ناحیه منفصل شهری نایسر که یکی از سکونتگاههای غیررسمی و نقاط بحران‌زای شهری در استان کردستان محسوب می‌شود در حال حاضر نزدیک به ۳۵۰ هکتار مساحت و ۷۰ هزار نفر جمعیت نیز دارد. بر اساس آمار های اعلام شده از سوی مسئولان استان 25 درصد از ۴۱۰ هزار نفر جمعیت شهری سنندج در ناحیه منفصل شهری نایسر سکونت دارند.
منبع خبر: