هیولا وارد میشود: کووید 19، آنفولانزای مرغی و آفت های سرمایه داری

ترجمه بخش نتیجه گیری کتاب: سال ستیز

ما در زمانی عاریه ای زندگی می کنیم؛ کلاس استوهر (سازمان بهداشت جهانی)

نتیجه گیری

افسوس که بیماری آنفلوانزا سرنوشتی ناگزیر است. در جمع‌بندی مباحث گذشته میتوان گفت که شهرنشینی و دگرگونی‌ها در زمینه‌های دامی از اساس موجب دگرگونی در اکولوژی بیماری آنفلوانزا، شتاب روند ساختن ژنهای نوترکیب و همچنین به وجود آمدن رویداد ناگوار 1918 شده است. همان‌سان که دیده شد افزون برH5N1 نمونه‌های دیگرگونی از H7 و H9 رو به شکل‌گیری هستند که به شکلگیری اپیدمی منجرخواهد شد. افزون بر این به نظر میرسد که گونههای تازه بیماری در میان گونههای پرندگان و پستانداران رو به تکامل و پیشرفت هستند. برای نمونه پانزدهمین دوره گسترش HPAI (آنفولانزا فوق حاد پرندگان) که در سال 2000 رخ‌داده میزان مرگ‌ومیر پرندگان و پستانداران را ده برابر افزایش داده است. در همین رابطه یک پژوهشگر ایتالیایی در نشریه ساینس نوشت: "ما از چند دانه برف به بهمن رسیدهایم". حتی اگر بشریت به شیوه شگفتی آسایی از H5N1 جان سالم به درببرد، به‌زودی در برابر تهدید دیگر زیر مجموعههای خطرناک پرندگان قرار خواهد گرفت. در این جریان کشورهای دارا مجال منحصربه‌فردی برای آمادگی در برابر بیماریهای رو به شکل‌گیری داشتهاند - نزدیک به یک دهه برای برپایی شبکهای از دفاع جهانی - اما برنامه ساختن واکسن و ذخیرهسازی آنتی ویروس که از سال 1997 به دست رابرت وبستر و دیگران مورد حمایت قرار گرفته، هنوز به‌درستی آغاز نشده است. در واشینگتن، توکیو و لندن، وزیران بهداشت ارزش فراوانی برای حق ثبت دارو و خدمات دارویی قائل هستند و این در حالی است که اطمینان از فراهم شدن داروهای حیاتی اولیه برای رهایی انسانها ندارند. از دید میرسد که دولتها در آسیا، کالیفرنیا و بریتانیا، کلمبیا حقایقی را پنهان میکنند، بنگاه‌های جهانی را فریب داده، افشاگران را هراسانده و شاید شمار بیماران و مرگ‌ومیر را پنهان کنند. شرکتهای بزرگ و چندملیتی امور دامی، با پیوندهای نزدیکی که با دولتهای تایلند و چین دارند، از این چالش به سود خود بهره‌برداری کردهاند تا برتری‌ها تولیدات فراوردههای دام و طیور را از آن خود کرده باشند. اگرچه پژوهشگران و موسسات خارجی، هرکدام به سهم خود و به گونه جداگانه به مقامات و دولتهای محلی کمک کردند ولی تلاش جهانی برای کمک‌رسانی به نقاط گوناگون شرم‌آور بوده است. جالبتر اینکه، ایالات متحده –کشوری که بیشترین پایبندی اخلاقی و تاریخی را به ویتنام دارد - نتوانسته است منابع بایسته برای کنترل یا مهار گسترش، در آن کشور تهی‌دست را فراهم کند. اگرچه نباید این دشواری را هم فراموش کرد که در سالهای گذشته، سرانجام در آوردگاه‌های فرآوری واکسن و آنتی ویروس، پیشرفتهایی نیز به دست آمده است ولی ذینفعان اصلی شمار انگشت‌شماری از کشورهای توانگر هستند - به‌ویژه کانادا، استرالیا، نیوزیلند، سنگاپور و ژاپن - که شرایط را به‌گونه‌ای نشان میدهند که سفارش‌های زودهنگام خود را به شرکت داروسازی روشه پیشکش کرده‌اند. انگلیس، فرانسه و سوئد نیز اقدامات جدی را در این زمینه انجام دادهاند، ولی ایالات متحده كه به‌تازگی میلیاردها میلیارد دلار برای "امنیت زیستی" خود هزینه كرده است، بسیار عقبتر از همتایان خود در این عرصه است. باید اذعان داشت که ما برای رویارویی با گسترش سیاه زخم و ابولا در سنجش با آنفلوانزا مرغی بسیار آماده‌تر هستیم. درعین‌حال کوچک‌ترین کوششی برای حمایت از کشورهای تهیدست آسیا و آفریقا برای بازگشت به شرایط عادی در برابر بزرگ‌ترین کُشنده تاریخ انجام نگرفته است. دستیابی به یک واکسن جهانی خیالی بیش نیست و کوشش برای خرید تامیفلو (یک نوع آنتی‌ویروس) از سوی کشورهای توانگر، عرضه احتمالی را واکسن به کشورهای فقیر را مسدود کرده است.

همان‌گونه که ایدز و بیماریهای اسهالی نوزاد به‌سادگی قابل‌پیشگیری هستند، آنفلوانزای مرغی یک آزمایش پایه‌ای برای سنجش همبستگی انسانها به شمار میآید. دسترسی به داروهای زندگی‌بخش از جمله واکسنها، آنتی بیوتیکها و آنتی‌ویروس‌ها باید بخشی از حقوق بشر باشد و در سراسر جهان بدون هزینه در دسترس همگان قرار گیرد. اگر مراکز بزرگ تجاری و شرکتها نتوانند انگیزههایی برای فرآوری ارزان چنین داروهایی فراهم کنند، دولتها و سازمانهای غیردولتی باید مسئولیت فرآوری و پخش را به بر دوش بگیرند. رهایی جان انسانها در هر زمان، باید اولویت بیشتری در برابر سودآوری داروها داشته باشد. به‌این‌ترتیب، همان‌گونه که در کشورهای دارا برپایی زیرساختهای بهداشتی به یک برنامه حیاتی و کاملا ناگزیر تبدیل شده است، در کشورهای تهیدست نیز باید این شرایط محیا شود - همان‌گونه که سردبیرانNature ، The Lancet و دیگر مجلات برجسته بارها براین زمینه تأکید داشتهاند - این امر نخستین گام برپاداشتن یک برنامهی جدی برای رویارویی با همه‌گیر شدن بیماری در کشورهای تهیدست چون ویتنام و آسیای جنوب شرقی است. در سی امین سالگرد پایان نسل‌کشی در هند و چین، ایالات متحده باید به کشاورزان ویتنامی یاری کند تا جان فرزندان خود را رهایی بخشند.

هراندازه که به اپیدمی شدن بیماری نزدیک‌تر میشویم داستانهای مهیج علمی تخیلی دهه 1950 در زمان کودکی خود را به یاد میآورم که در آن یک دشمن بیگانه یا هیولای اتمی، بشریت را تهدید میکرد. دانشمندان کوشش میکنند همه را آگاه سازند و زنگ خطر را به صدا درآورند، ولی سیاستمداران این خطر را نادیده میگیرند. بااین‌حال، سرانجام، جهان با این بیم روبروست و تنها راه شکست دادن این تهدیدات همبستگی جهانی خواهد بود. در این راستا پایداری گونههای انسانی پایان دادن به دشمنی و جنگ سرد و ناسیونالیسم رقابتی است. آیا با بودن یک هیولای واقعی در نزدیکترین فاصله نسبت به خودمان -که به‌اندازه همه داستان‌های علمی - تخیلی هراسناک است - به موقع بیدار خواهیم شد؟

ترجمه : کسری آشوری